چند دانشجو در دفاع مقدس شهید شدند؟

شهدای دانشجو و دانشگاهی برگ‌های زرین دانشگاه‌ها در دفاع مقدس هستند. برگزیدگانی که از سنگر علم و دانش در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، از کیان دانشگاه دفاع کردند.

به گزارش مجله خبری نگار، گرامیداشت دفاع مقدس بهانه‌ای برای نگاه دوباره به جانفشانی‌ها و ایثارگری جوانان برومند این سرزمین است که در روزهایی که دشمن کیان میهن را نشانه گرفته بود، از همه چیز خود و از همه مهم‌تر از جان خود گذشتند تا آیندگان بتوانند در امن و آرام زندگی بگذرانند.

در زمانی که قبولی در دانشگاه و نشستن سر کلاس دانشگاه‌های تراز اول کشور آرزوی هر جوانی بود حدود ۴ هزار جوان، دانشگاهی که به سختی در بهترین رشته‌های آن قبول شده بودند را رها کردند و به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شتافتند.

به تازگی پرتال جامع شهدای دانشجو تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری راه‌اندازی شده است و تصویری جامع از شهدای دانشجو را ارائه کرده است. در این پرتال رشته‌های تحصیلی دانشجویان شهید، محل شهادت و دانشگاه محل تحصیل این ایثارگران مشخص شده است. البته همانند هر کار نوینی کاستی‌ها و مشکلاتی هم دارد که به نظر می‌رسد نیازمند رفع باشد. به طور نمونه در برخی از آمارها محل تحصیل، یا رشته تحصیلی یا مقطع تحصیلی به طور مشخص اعلام نشده است.

در این گزارش به بررسی آمار شهدای دانشجو ویژه دفاع مقدس پرداخته‌ایم. از میان شهدای دانشجو که اطلاعات آن در «پرتال جامع شهدای دانشجو» منتشر شده است، تعداد ۳ هزار و ۹۷ نفر از دانشجویان در جمع شهدای دفاع مقدس حضور دارند.

از میان ۳ هزار و ۹۷ نفر شهدای دانشجوی دفاع مقدس ۵ دانشجو خانم هستند که در بمباران هوایی به شهادت رسیدند و یک دانشجوی خانم در حین امدادرسانی به مجروحین به فیض شهادت رسیده است. این بانوان شهید در کارشناسی پرستاری، کارشناسی ادبیات عرب دانشگاه اصفهان، کاردانی تربیت بدنی مرکز تربیت معلم نسیبه، پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان، کارشناسی زبان فرانسه تربیت معلم تهران و کارشناسی ریاضی‌دانشگاه جندی‌شاپور اهواز (شهید چمران اهواز) دانشجو بوده‌اند.

همچنین در میان دانشجویان شهید رتبه‌های برتر کنکور هم حضور داشتند. «محسن حاجی بابا» رتبه ۴ پزشکی دانشگاه تهران، «محسن وزوایی» رتبه ۱ کنکور سراسری ۱۳۵۵ و دانشجوی شیمی دانشگاه صنعتی شریف، «محمود شهبازی دستجردی» رتبه ۱۷ کنکور سراسری ۱۳۵۶ و دانشجوی مهندسی صنایع دانشگاه تهران، «احمدرضا احدی» رتبه ۱ کنکور سراسری ۱۳۶۴ دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، «محمدحسین اوحدی» رتبه ۳ کنکور سراسری دانشجوی مهندسی ساختمان دانشگاه تهران و «مهران بلورچی» رتبه ۵ کنکور سراسری ۱۳۶۳ دانشجوی مهندسی الکترونیک دانشگاه تهران، شهدای نمونه این دریای بیکران هستند.

همچنین از میان حدود ۴ هزار دانشجو، تعداد ۹۴ نفر با وجود سنی میان ۲۰ تا ۲۷ سال فرماندهی گردان، دسته و لشگر را برعهده داشتند. از میان شهدای دانشجوی دفاع مقدس که فرمانده بوده‌اند و در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کرده‌اند، ۱۱ نفر از آنها در مقطع دکتری و عمده آنها در مقطع کارشناسی دانشجو بوده‌اند.

نمونه‌هایی از این دانشجویان فرمانده شهید می‌توان به «احمد آبانی آرانی» دانشجوی کارشناسی زمین‌شناسی دانشگاه کرمان فرمانده گروهان با ۲۳ سال سن، «احمد آتشدست» دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فرمانده پدافند دشت فکه با ۲۲ سال سن، «منصور آخرت دوست» دانشجوی کارشناسی زیست شناسی دانشگاه ارومیه فرمانده گردان ثارالله با ۲۴ سال سن، «مسعود آخوندی» دانشجوی مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی اصفهان فرمانده گردان با ۲۳ سال سن، «مصطفی آزادگان» دانشجوی مهندسی شیمی پلیمر دانشگاه صنعتی امیرکبیر فرمانده دسته و گروهان با ۲۰ سال سن‌اشاره کرد.

همچنین از میان این دانشجویان شهید می‌توان به دو دانشجوی هنرمند نیزاشاره کرد. «امیرابوالفضل سپهری» دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مسئول دسته گردان ۱۵۴ که در عملیات والفجر پنج به شهادت رسید، عاشقی شاعر مسلک بود.

«آیت‌الله سیفی» نیز دانشجوی فیزیک هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی بود که در ۲۹ سالگی در شلمچه به شهادت رسید. این دانشجو در طول تحصیل در دانشگاه همواره دانشجویی ممتاز بود و دستی در هنر داشت. شهید آیت سیفی در ۲۶ دی ماه سال ۱۳۶۵ در عملیات کربلای ۵ و در جزیره بوارین و حین فیلمبرداری مستند ۳۵ میلی متری «کربلای پنج» به فیض رفیع شهادت نائل آمد و این فیلم مستند در ششمین جشنواره فیلم فجر عنوان بهترین مستند و لوح زرین این جشنواره را از آن خود کرد.

۲۲ نفر این دانشجویان شهید مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور بودند که شوق دفاع از میهن و کیان کشور آنان را بر آن داشت که به کشور بازگردند و به فیض شهادت برسند.

این دانشجویان در کشورهای آلمان، انگلستان، آمریکا، ژاپن و ایتالیا و کانادا و در رشته‌هایی از جمله مهندسی تأسیسات، مهندسی مخابرات، زیست شناسی، مهندسی سیستم آنالیز، زبان انگلیسی، مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی الکترونیک، پزشکی، مهندسی پتروشیمی، دندانپزشکی، جامعه‌شناسی، مهندسی کشاورزی تحصیل می‌کرده‌اند.

اما سهم دانشگاه‌های کشور از جمع تقریباً ۴ هزار دانشجوی شهید بسیار متفاوت است. در دهه ۶۰، نظام آموزش عالی به تازگی در حال شکل گرفتن بود و دانشگاه‌های بزرگ، دانشسرای معلمی و آموزشکده‌ها سهم مهمی در نظام آموزش عالی داشتند. دانشگاه آزاد اسلامی در اوایل شکل گیری بود و از همین رو تنوع دانشگاه‌های محل تحصیل این شهدای گرانقدر مبین همین موضوع است.

از جمع ۳ هزار و ۹۷ نفر شهدای دانشجو تعداد ۷۵ نفر در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل می‌کردند. ۷۸۰ نفر از میان این شهدای گرانقدر دانشجوی دانشسراها و مراکز تربیت معلم بودند. از میان این جمع ۱۳۲ شهید بزرگوار نیز دانشجوی مراکز فنی، دانشکده‌های فنی و آموزشکده‌های فنی و ۲۶ نفر مدرسه‌های عالی بودند.

بیشترین سهم دانشجوی شهید از آن دانشگاه تهران با ۱۹۷ شهید گرانقدر است. البته در این آمار دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران در مجموع در نظر گرفته شده‌اند.

دانشگاه تبریز با ۱۱۶ شهید، دانشگاه اصفهان با ۱۱۴ شهید، دانشگاه صنعتی اصفهان با ۱۱۰ شهید، دانشگاه شیراز با ۹۷ شهید، دانشگاه صنعتی شریف با ۹۰ شهید، دانشگاه شهید بهشتی با ۷۷ شهید، دانشگاه علم و صنعت ایران با ۶۶ شهید، دانشگاه فردوسی مشهد با ۳۷ شهید و دانشگاه صنعت نفت با ۲۱ شهید از مراکز آموزش عالی هستند که بیشترین برگ‌های زرین شهدا را به خود اختصاص داده‌اند.

از جمع شهدای دانشجو، دانشگاه‌های علوم پزشکی ۱۴۴ شهید تقدیم دفاع مقدس کرده‌اند که این دانشجویان در دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، تهران، ایران، اهواز، شهید بهشتی، اصفهان، تبریز، شیراز، همدان، فسا، بابل، گیلان، ارومیه، کرمان تحصیل کرده‌اند.

در میان مقاطع تحصیلی وضعیت مقطع تحصیلی برای ۳۱۳ شهید دانشجو در دفاع مقدس نامشخص است. ۱۶۰ نفر در مقطع دکتری تحصیل می‌کردند که عمدتاً در گروه پزشکی بوده‌اند ۱۲۴ نفر در رشته پزشکی، ۱۱ نفر در رشته داروسازی، ۹ نفر در رشته دندانپزشکی و سایر افراد فیزیوتراپی، علوم آزمایشگاهی، بهداشت کار دهان و دندان و پرستاری بوده‌اند.

۲۷ نفر در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می‌کرده‌اند که از این گروه ۱۵ نفر در گروه علوم انسانی، ۸ نفر در گروه فنی و مهندسی، دو نفر در گروه‌های علوم پایه و زبان تحصیل می‌کرده‌اند.

یک هزار و ۷۷۳ نفر در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کرده‌اند. ۲۱ نفر در گروه نامشخص، ۷۶ نفر در گروه علوم پزشکی، ۷۳۷ نفر در گروه فنی و مهندسی، ۴۴۰ نفر در گروه علوم انسانی، ۲۳۳ نفر در گروه علوم پایه، ۳۴ نفر در گروه‌های تربیت بدنی، زبان و هنر، ۱۶۱ نفر در گروه معلمی، ۷ نفر در گروه نظامی تحصیل می‌کرده‌اند.

۶۲۲ نفر نیز در مقطع کاردانی مشغول به تحصیل بوده‌اند. ۱۴ نفر در گروه نامشخص، ۱۱ نفر در گروه علوم پزشکی، ۱۲۰ نفر در گروه فنی و مهندسی، ۸۸ نفر در گروه علوم انسانی، ۱۸ نفر در گروه علوم پایه، ۹ نفر در گروه‌های تربیت بدنی، زبان و هنر، ۳۳۲ نفر در گروه معلمی، ۲ نفر در گروه نظامی تحصیل می‌کرده‌اند.

بررسی وضعیت رشته‌های تحصیلی هم نشان می‌دهد که تنوع رشته‌ای در آن دهه بسیار متفاوت با امروز بوده و در بسیاری موارد رشته‌هایی که اکنون وجود ندارند به عنوان رشته تحصیلی در دانشگاه وجود داشته است. با این وجود ۱۷۴ شهید بزرگوار در رشته «آموزش ابتدایی» و ۷۰ شهید در رشته‌های «دبیری» تحصیل می‌کرده‌اند که نشان از اهمیت شغل معلمی در آن دوره داشته است.

۹۳۴ نفر در رشته‌های فنی و مهندسی، ۶۰۹ نفر در رشته‌های علوم انسانی، ۲۷۳ نفر در رشته‌های علوم پزشکی، ۲۷۲ نفر در رشته‌های علوم پایه، ۷۰۳ نفر در رشته‌های هنر، نظامی، معلمی، تربیت بدنی دانشجو بوده‌اند رشته‌های ۸۳ نفر نیز نامشخص است.

در پایان گفتنی است، شهدای دفاع مقدس همچون برگ‌های زرینی بر تارک دانشگاه‌ها می‌درخشند و با وجود گذشت چهل سال از دفاع مقدس همچنان نوری درخشان فضای علم و دانش کشور را منور کرده‌اند. این نوشتار بخش کوچکی از دریای بیکران دفاع مقدس بود.

منبع: کیهان